Bệnh đốm trắng trên tôm là một trong những bệnh nguy hiểm và phổ biến nhất đối với ngành nuôi tôm, gây thiệt hại lớn về kinh tế và sản lượng. Đây là bệnh có thể do nhiều tác nhân khác nhau gây ra, trong đó nổi bật là các loại vi khuẩn và virus. Dù cả hai loại tác nhân này đều gây ra các triệu chứng tương tự nhau, nhưng nguyên nhân, cách thức lây lan, cũng như phương pháp điều trị và phòng ngừa lại hoàn toàn khác biệt.

Bệnh đốm trắng do virus (WSSV - White Spot Syndrome Virus)

Nguyên nhân và cơ chế lây nhiễm

Bệnh đốm trắng do virus chủ yếu gây ra bởi virus White Spot Syndrome Virus (WSSV), một loại virus DNA thuộc họ Nimaviridae. Đây là một trong những virus gây bệnh nguy hiểm nhất trong nuôi trồng thủy sản, đặc biệt là tôm. WSSV có thể xâm nhập vào cơ thể tôm qua nhiều con đường khác nhau, chẳng hạn như qua nước, thức ăn, hoặc qua vết thương trên vỏ tôm. Virus này có thể sống trong môi trường nước trong một thời gian dài, nên khả năng lây lan rất nhanh chóng nếu không có biện pháp kiểm soát.

Triệu chứng của bệnh đốm trắng do virus

Khi tôm nhiễm WSSV, các triệu chứng của bệnh sẽ phát triển nhanh chóng. Một trong những dấu hiệu dễ nhận biết nhất là sự xuất hiện các đốm trắng đặc trưng trên vỏ tôm, thường ở các khớp của chân và phần cơ thể mềm. Các đốm này là các ổ mầm bệnh do virus gây ra trong tế bào vỏ tôm. Những đốm trắng này có thể lan ra toàn bộ cơ thể tôm trong thời gian ngắn.

Ngoài ra, tôm cũng có thể gặp phải các triệu chứng khác như:

- Tôm yếu và lờ đờ

- Vỏ tôm bị nứt hoặc bong tróc

- Tôm chết đột ngột

Bệnh đốm trắng do vi khuẩn (Vibrio spp.)

Nguyên nhân và cơ chế lây nhiễm

Bệnh đốm trắng do vi khuẩn chủ yếu là do các loài vi khuẩn thuộc chi Vibrio, chẳng hạn như Vibrio harveyi, Vibrio alginolyticus, và Vibrio parahaemolyticus. Những loài vi khuẩn này có thể gây nhiễm trùng cho tôm, đặc biệt khi tôm bị căng thẳng, suy yếu hoặc bị tổn thương vỏ. Vi khuẩn Vibrio có thể xâm nhập vào cơ thể tôm qua các vết thương, qua hệ tiêu hóa, hoặc qua nước nuôi bị ô nhiễm. Tôm cũng có thể bị nhiễm Vibrio khi ăn phải thức ăn có chứa vi khuẩn.

Triệu chứng của bệnh đốm trắng do vi khuẩn

Đốm trắng trên vỏ tôm

Tương tự như bệnh đốm trắng do virus, các đốm trắng xuất hiện trên vỏ tôm, tuy nhiên, chúng không phải là các ổ mầm bệnh của vi khuẩn, mà là dấu hiệu của sự viêm nhiễm hoặc nhiễm trùng tại các vùng bị tổn thương.

Vỏ tôm bị tổn thương

Các loài vi khuẩn Vibrio có thể gây viêm nhiễm tại các mô mềm và mô vỏ tôm, khiến vỏ tôm bị nứt và bong tróc.

Tôm yếu và mất sức

Tôm bị nhiễm vi khuẩn thường sẽ có biểu hiện lờ đờ, không ăn, di chuyển ít và có dấu hiệu suy kiệt.

Chết đột ngột

Tôm mắc bệnh đốm trắng do vi khuẩn Vibrio cũng có thể chết đột ngột nếu không được điều trị kịp thời.

Biện pháp phòng ngừa và điều trị bệnh do vi khuẩn

Quản lý chất lượng nước và thức ăn

Đảm bảo nước nuôi tôm luôn sạch, không bị ô nhiễm và thức ăn cho tôm được bảo quản tốt, tránh nhiễm khuẩn.

Kiểm soát mật độ nuôi

Không nuôi tôm với mật độ quá cao để giảm thiểu sự lây lan của vi khuẩn và tạo điều kiện cho tôm phát triển khỏe mạnh.

Vệ sinh ao nuôi và dụng cụ

Đảm bảo ao nuôi và các dụng cụ nuôi trồng luôn sạch sẽ, khử trùng thường xuyên để hạn chế sự phát triển của vi khuẩn.

Đối với bệnh đốm trắng do vi khuẩn Vibrio, có thể điều trị bằng các loại thuốc kháng sinh hoặc chế phẩm sinh học đặc hiệu. Tuy nhiên, việc sử dụng kháng sinh cần phải thận trọng, vì có thể gây ra hiện tượng kháng thuốc và ô nhiễm môi trường.

Sự khác biệt giữa bệnh đốm trắng do vi khuẩn và virus

Bệnh đốm trắng trên tôm do vi khuẩn và virus đều gây ra những thiệt hại nghiêm trọng, nhưng có những sự khác biệt rõ rệt trong nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị. Việc phân biệt được bệnh do vi khuẩn và bệnh do virus sẽ giúp người nuôi tôm lựa chọn được biện pháp phòng ngừa và điều trị phù hợp, từ đó giảm thiểu thiệt hại và nâng cao hiệu quả nuôi trồng thủy sản.

PDT