Thời tiết thất thường như mưa lớn hay nắng nóng kéo dài đang là thách thức lớn với người nuôi tôm. Những biến đổi này làm độ kiềm và pH trong ao dao động, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và năng suất tôm. Vậy làm thế nào để kiểm soát độ kiềm và giữ pH ổn định? Bài viết này sẽ giúp bà con vượt qua khó khăn khi thời tiết bất ổn.

Ảnh hưởng của thời tiết thất thường đến độ kiềm và pH trong ao tôm

Thời tiết bất ổn gây ra nhiều vấn đề cho môi trường ao tôm, đặc biệt là sự dao động của độ kiềm và pH, làm tôm dễ stress và mắc bệnh.

Tác động của mưa lớn: Mưa lớn làm giảm độ kiềm do nước mưa có tính axit nhẹ, thường ở mức pH 5.5-6.0. Khi nước mưa tràn vào ao, độ kiềm bị loãng, kéo theo pH giảm mạnh, có thể xuống dưới 7.0. Ngoài ra, mưa còn khuấy động bùn đáy ao, khiến chất hữu cơ phân hủy, sinh ra khí độc như CO2, làm pH càng giảm, dễ gây bệnh cho tôm như vi bào tử trùng.

Ảnh hưởng của nắng nóng: Nắng nóng kích thích tảo phát triển mạnh, đẩy pH lên cao, có thể đạt 8.5-9.0 vào ban ngày do quá trình quang hợp. Tuy nhiên, vào ban đêm, khi tảo ngừng hoạt động, pH lại giảm mạnh xuống dưới 7.0. Sự dao động này khiến tôm bị sốc, giảm sức đề kháng. Nắng nóng cũng làm giảm oxy hòa tan, ảnh hưởng đến độ kiềm, vốn cần duy trì ở mức 80-120 mg/L.

Nhiệt độ thay đổi đột ngột: Như từ nắng nóng sang mưa lạnh, khiến tôm bị stress nhiệt. Trong điều kiện này, tôm trở nên nhạy cảm hơn với sự dao động của pH và độ kiềm, dẫn đến tỷ lệ sống thấp và nguy cơ dịch bệnh cao.

Giải pháp kiểm soát độ kiềm hiệu quả trong ao tôm

Để giữ độ kiềm trong khoảng lý tưởng 80-120 mg/L, bà con cần thực hiện các biện pháp cụ thể sau:

Đo lường và theo dõi độ kiềm thường xuyên

Theo dõi độ kiềm là bước đầu tiên để quản lý ao tôm hiệu quả. Bà con nên dùng bộ test độ kiềm hoặc máy đo chuyên dụng, kiểm tra 1-2 lần mỗi ngày, đặc biệt vào sáng sớm và chiều tối khi thời tiết bất ổn. Việc ghi chép số liệu giúp phát hiện sớm dấu hiệu bất thường và xử lý kịp thời.

Mưa lớn làm tăng lượng nước ngọt tràn vào ao, pha loãng các ion kiềm như HCO₃⁻, CO₃²⁻, dẫn đến giảm độ kiềm tổng

Sử dụng chất đệm kiềm hợp lý

Để tăng độ kiềm, bà con có thể bón vôi nông nghiệp (CaCO3) hoặc dolomite với liều lượng 10-20 kg cho mỗi 1.000 m³ nước để tăng độ kiềm thêm 10 mg/L. Ngoài ra, sodium bicarbonate (baking soda) cũng là lựa chọn tốt, với liều 1-2 kg/1.000 m³ nước, giúp tăng độ kiềm mà không làm pH tăng quá nhanh. Cần rải đều chất đệm quanh ao, tránh bón tập trung để không gây sốc cho tôm.

Ứng phó với mưa lớn

Mưa lớn là nguyên nhân chính làm giảm độ kiềm. Bà con nên xây mương thoát nước quanh ao để hạn chế nước mưa tràn vào. Trước mùa mưa, bón vôi nông nghiệp quanh bờ ao với liều 2-3 kg/10 m² giúp duy trì độ kiềm ổn định. Sau mưa, kiểm tra ngay độ kiềm và bổ sung chất đệm nếu dưới 80 mg/L.

Ứng dụng công nghệ và chế phẩm sinh học

Hệ thống giám sát tự động độ kiềm từ Tepbac giúp bà con theo dõi liên tục mà không cần đo thủ công. Kết hợp với chế phẩm vi sinh Tepbac, như vi sinh xử lý đáy ao, giúp phân hủy chất hữu cơ, giảm khí độc (H2S, NH3) và duy trì độ kiềm ổn định. Các vi sinh này còn cân bằng hệ sinh thái ao, tạo môi trường lý tưởng cho tôm phát triển.

Cách giữ pH ổn định trong ao tôm

Để duy trì pH trong khoảng lý tưởng 7.5-8.5, bà con cần áp dụng các biện pháp sau để giảm thiểu dao động do thời tiết.

Theo dõi pH thường xuyên

Đo pH 2 lần mỗi ngày, vào sáng sớm và chiều tối, bằng máy đo pH hoặc giấy quỳ. Dao động pH lớn (từ 8.5 ban ngày xuống 7.0 ban đêm) là dấu hiệu nguy hiểm. Ghi chép số liệu hàng ngày giúp bà con nhận biết xu hướng biến động và xử lý kịp thời trước khi tôm bị ảnh hưởng.

Phan Tấn Đạt