Chi phí thức ăn thường chiếm tỷ trọng lớn nhất trong vụ nuôi, có thể lên tới 60%. Việc tôm ăn nhiều nhưng chậm lớn dẫn đến hệ số chuyển đổi thức ăn (FCR) cao, ảnh hưởng đến lợi nhuận. Vấn đề này thường xuất phát từ việc quản lý cho ăn chưa sát với nhu cầu thực tế của tôm trong từng thời điểm.

Điều gì quan trọng nhất để người nuôi cải thiện FCR

Vì sao tôm ăn nhiều mà không lớn?

Nhiều bà con thắc mắc sao mình đổ cám nhiều mà tôm chậm lớn. Có ba lý do chính làm tốn cám:

- Một là thời tiết, tôm là loài rất nhạy cảm, trời trở lạnh hay mưa gió là nó lười ăn ngay, nhưng ta không biết vẫn tạt cám đều thì lượng thừa đó tan vào nước hết.

- Hai là gan ruột tôm yếu, tôm ăn vào rồi thải ra chứ không hấp thu được bao nhiêu.

- Ba là cách cho ăn chưa chuẩn, lúc tôm đói thì cho ít, lúc tôm no lại ép ăn, thành ra vừa tốn tiền vừa sinh khí độc dưới đáy ao.

Các phương pháp cho ăn phổ biến

Hiện nay, người nuôi thường áp dụng ba hình thức: rải tay, dùng vó (nhá) và máy cho ăn. Rải tay cho phép quan sát trực tiếp hoạt động của tôm nhưng thức ăn phân bố không đều, dễ dẫn đến tình trạng tôm phân đàn.

Sử dụng máy cho ăn giúp thức ăn được phun đều khắp mặt ao, tôm dễ tiếp cận mồi hơn. Máy cũng hỗ trợ chia nhỏ lượng thức ăn thành nhiều cữ trong ngày, phù hợp với tập tính ăn liên tục của tôm. Tuy nhiên, hạn chế của máy là hoạt động theo lập trình sẵn. Nếu không được điều chỉnh kịp thời khi thời tiết xấu, máy vẫn hoạt động sẽ gây dư thừa thức ăn.

Cách nhận biết tôm ăn mạnh – ăn yếu

Để tối ưu hóa lượng thức ăn, người nuôi cần dựa vào các dấu hiệu thực tế từ tôm. Quan sát vó (nhá) sau khi cho ăn là cách hiệu quả nhất. Nếu thức ăn trong vó hết sạch, đường ruột tôm to, đen và liền mạch, có thể tăng nhẹ lượng thức ăn cho cữ kế tiếp. Ngược lại, nếu vó còn thừa hoặc ruột tôm đứt khúc, màu sắc nhợt nhạt, cần giảm ngay 30-50% lượng thức ăn.

Chu kỳ lột xác cũng là yếu tố cần lưu ý. Vào những ngày tôm lột vỏ đồng loạt, sức ăn sẽ giảm, người nuôi cần giảm lượng cám và bổ sung khoáng chất. Khi vỏ tôm đã cứng lại, nhu cầu năng lượng tăng cao, lúc này mới là thời điểm tăng lượng thức ăn. Ngoài ra, khi trời âm u, oxy hòa tan thấp, tôm cũng sẽ giảm ăn tự nhiên.

Ứng dụng công nghệ để tối ưu hóa chi phí thức ăn

Bên cạnh việc quan sát thủ công, xu hướng sử dụng các thiết bị cho ăn thông minh đang giúp người nuôi kiểm soát FCR chặt chẽ hơn. Nhiều trại nuôi đang chuyển sang các dòng máy tự động như Farmext Feeder để tránh lãng phí do rải tay không đều. Ưu điểm của thiết bị này là làm cho việc vận hành và ứng phó với thời tiết cũng trở nên nhẹ nhàng hơn nhờ tính năng điều khiển từ xa.

Khi trời mưa lớn hoặc quan sát thấy tôm giảm ăn, người nuôi chỉ cần thao tác trên điện thoại để giảm lượng hoặc ngưng máy ngay lập tức mà không cần đội mưa ra ao. Điều này ngăn chặn kịp thời việc máy vẫn phun cám khi tôm đã ngừng ăn, giữ cho môi trường nước luôn sạch. Đặc biệt, chủ trại không cần lo tôm bị đói vì khi hết thức ăn hoặc kẹt máy, hệ thống sẽ tự động gửi tin báo về điện thoại để kịp thời xử lý. Mọi số liệu cho ăn đều được lưu tự động, giúp việc tính toán chi phí cuối vụ trở nên đơn giản và chính xác.

Cải thiện FCR đòi hỏi sự kết hợp giữa việc chọn thức ăn chất lượng và kỹ thuật quản lý linh hoạt. Việc quan sát sát sao biểu hiện của tôm cùng với sự hỗ trợ của các công cụ điều chỉnh chính xác sẽ giúp người nuôi hạn chế thất thoát, giữ môi trường nước ổn định.

Hồng Hà