Hiện tượng tôm bị vểnh mang và sưng mang là một vấn đề phổ biến trong nuôi tôm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và năng suất của tôm nuôi. Mang tôm đóng vai trò quan trọng trong quá trình hô hấp và trao đổi chất, do đó, khi tôm bị tổn thương ở mang, nó có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, làm giảm tốc độ tăng trưởng và tăng nguy cơ nhiễm bệnh.

Nguyên nhân gây ra hiện tượng tôm bị vểnh mang và sưng mang

Chất lượng nước kém

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng vểnh mang và sưng mang ở tôm là do chất lượng nước trong ao nuôi không ổn định. Các yếu tố như nồng độ amoniac (NH3), nitrit (NO2), và sulfua hydro (H2S) cao, cũng như sự tích tụ các chất hữu cơ trong ao có thể gây ra các vấn đề về hô hấp cho tôm. Khi các chất này có trong nước ở mức độ cao, chúng sẽ ảnh hưởng xấu đến mang tôm, làm tôm khó thở, và dẫn đến sưng và vểnh mang.

Nhiễm ký sinh trùng và vi khuẩn

Tôm có thể bị nhiễm các loại ký sinh trùng như vi khuẩn Vibrio, nấm và các sinh vật đơn bào bám vào mang, gây tổn thương mang tôm. Những vi sinh vật này có thể phá hủy cấu trúc mang, gây viêm nhiễm, làm cho mang sưng và vểnh. Khi mang tôm bị tổn thương, tôm sẽ có phản xạ vểnh mang để tăng cường quá trình trao đổi khí và giảm đau.

Ô nhiễm từ môi trường xung quanh

Nước ao nuôi bị ô nhiễm bởi các chất độc hại từ bên ngoài, như thuốc bảo vệ thực vật, hóa chất công nghiệp, hay các kim loại nặng có thể gây ra tổn thương trực tiếp cho mang tôm. Khi tôm tiếp xúc với các chất này trong thời gian dài, mang của chúng bị viêm nhiễm và dễ bị sưng hoặc vểnh.

Sự phát triển quá mức của tảo

Tảo nở hoa (Algal bloom) hoặc sự phát triển quá mức của tảo trong ao nuôi có thể dẫn đến sự thiếu oxy vào ban đêm, khi tảo hô hấp và tiêu thụ lượng oxy trong nước. Điều này làm giảm oxy hòa tan trong nước, khiến tôm phải làm việc quá mức để hấp thụ oxy, gây ra sưng mang và làm mang bị tổn thương.

Cơ học do va chạm Tôm có thể bị tổn thương mang do va chạm với các thiết bị trong ao nuôi như lưới, cánh quạt tạo oxy, hoặc trong quá trình đánh bắt, kiểm tra sức khỏe. Những va chạm này có thể gây tổn thương trực tiếp lên mang và làm mang bị sưng hoặc vểnh.

Biện pháp khắc phục hiện tượng tôm bị vểnh mang và sưng mang

Để giảm thiểu nguy cơ tôm bị vểnh mang và sưng mang, điều quan trọng nhất là duy trì chất lượng nước ổn định. Người nuôi cần thường xuyên theo dõi các chỉ số quan trọng như pH, nồng độ oxy hòa tan, NH3, NO2 và H2S. Việc duy trì các chỉ số này ở mức an toàn sẽ giúp hạn chế các tác động tiêu cực đến mang tôm.

Giảm hàm lượng NH3 và NO2

Sử dụng các loại vi sinh để xử lý các hợp chất nitơ trong nước. Đồng thời, người nuôi cần quản lý tốt lượng thức ăn thừa và chất thải hữu cơ trong ao, tránh để chúng phân hủy và tạo ra các hợp chất độc hại.

Việc lắp đặt hệ thống sục khí và quạt nước giúp cải thiện lượng oxy hòa tan trong nước, hạn chế tình trạng thiếu oxy, đặc biệt là vào ban đêm. Điều này giúp giảm áp lực lên mang tôm và ngăn ngừa tình trạng vểnh mang.

Kiểm soát tảo và vi sinh vật

Hạn chế tảo nở hoa bằng cách kiểm soát nguồn dinh dưỡng, tránh bón phân hoặc bổ sung thức ăn quá nhiều. Ngoài ra, có thể sử dụng các loại chế phẩm sinh học hoặc hóa chất chuyên dụng để hạn chế sự phát triển của tảo một cách an toàn.

Áp dụng các loại vi sinh có lợi để kiểm soát hệ vi sinh trong ao, giúp ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn và ký sinh trùng có hại. Các vi sinh này còn giúp giảm thiểu sự tích tụ chất thải hữu cơ, duy trì môi trường sạch sẽ và lành mạnh cho tôm.

Một yếu tố quan trọng để phòng ngừa hiện tượng sưng mang là quản lý chặt chẽ lượng thức ăn cung cấp cho tôm. Thức ăn thừa và chất thải của tôm là nguồn dinh dưỡng cho vi khuẩn và tảo phát triển, làm tăng nguy cơ gây hại cho mang. Người nuôi cần sử dụng thức ăn có chất lượng tốt, điều chỉnh khẩu phần hợp lý để tránh lãng phí và đảm bảo môi trường nước sạch sẽ.

Khi phát hiện tôm có dấu hiệu vểnh mang hoặc sưng mang, người nuôi nên sử dụng các loại thuốc kháng khuẩn, chống ký sinh trùng an toàn và đã được kiểm chứng. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần phải theo đúng hướng dẫn của chuyên gia, tránh lạm dụng kháng sinh gây tác động xấu đến môi trường và sức khỏe của tôm.

Cải tạo đáy ao trước mỗi vụ nuôi sẽ giúp loại bỏ chất hữu cơ, bùn đáy và các yếu tố có thể gây ô nhiễm nước. Đồng thời, người nuôi cần vệ sinh ao thường xuyên, loại bỏ cặn bã, làm sạch hệ thống lọc và sục khí để đảm bảo môi trường sống trong lành cho tôm.

Hiện tượng tôm bị vểnh mang và sưng mang là dấu hiệu cho thấy tôm đang gặp phải các vấn đề liên quan đến chất lượng nước, môi trường sống hoặc sự tấn công của vi khuẩn, ký sinh trùng. Để phòng ngừa và khắc phục, người nuôi cần duy trì chất lượng nước ổn định, quản lý tốt môi trường ao nuôi, và xử lý kịp thời khi phát hiện dấu hiệu bất thường. Việc áp dụng đúng các biện pháp trên sẽ giúp bảo vệ sức khỏe của tôm, tăng năng suất nuôi trồng, và giảm thiểu các rủi ro do bệnh tật.

PDT