Trong quá trình nuôi tôm, đặc biệt ở giai đoạn đầu sau khi thả giống, việc quan sát các hiện tượng bất thường trong ao là vô cùng quan trọng để kịp thời xử lý và tránh thiệt hại. Một trong những hiện tượng mà nhiều bà con nông dân gặp phải nhưng thường bỏ qua là sự xuất hiện của rong đáy ngay sau khi thả tôm. Nhiều người xem đó là hiện tượng tự nhiên hoặc thậm chí nghĩ rằng rong tốt cho ao nuôi. Tuy nhiên, “tôm mới thả mà có rong đáy” thực chất lại là một cảnh báo nguy hiểm, cần được nhận diện và xử lý đúng cách.

1. Rong đáy là gì và vì sao lại xuất hiện sớm?

Rong đáy là một dạng thực vật thủy sinh sống bám vào đáy ao, chủ yếu là các loại tảo sợi, rong nhớt, hoặc rong tảo lam. Chúng có thể phát triển mạnh trong môi trường nước giàu dinh dưỡng, nhiều ánh sáng và có nền đáy chứa chất hữu cơ chưa phân hủy.

Thông thường, rong đáy chỉ xuất hiện sau một thời gian dài ao nuôi tích lũy chất hữu cơ. Nhưng nếu rong xuất hiện ngay khi vừa mới thả tôm, có thể do một hoặc nhiều nguyên nhân sau:

- Lượng mùn bã hữu cơ còn sót lại sau khi cải tạo ao chưa được xử lý triệt để.

- Nước cấp vào ao có chứa nhiều chất dinh dưỡng (nitrat, phosphate).

- Thức ăn dư thừa hoặc lượng chế phẩm sinh học, phân vi sinh được bổ sung quá mức ngay từ đầu.

- Ánh sáng mặt trời chiếu xuyên đáy ao quá nhiều do nước trong và độ sâu chưa đạt yêu cầu.

2. Tác hại của rong đáy đối với tôm mới thả

Sự xuất hiện của rong đáy ở giai đoạn tôm mới thả có thể gây ra một loạt vấn đề, ảnh hưởng đến tăng trưởng, sức khỏe, thậm chí là tỷ lệ sống của tôm giống.

Gây thiếu oxy vào ban đêm

Rong đáy vào ban ngày quang hợp, tạo ra oxy, nhưng vào ban đêm lại hô hấp, hút oxy từ nước. Ao nuôi có nhiều rong đáy thường bị sụt oxy đột ngột vào sáng sớm, khiến tôm yếu, nổi đầu, thậm chí chết hàng loạt nếu không phát hiện kịp.

Tạo môi trường tích tụ khí độc

Khi rong phát triển dày đặc, chúng tạo lớp phủ ở đáy ao, khiến các vi sinh vật có lợi không tiếp xúc được với chất hữu cơ để phân hủy. Hệ quả là hình thành các khí độc như H₂S, NH₃, CH₄, ảnh hưởng đến mang và hệ miễn dịch của tôm.

Cản trở khả năng kiếm ăn và di chuyển của tôm

Lớp rong rối rắm làm tôm khó di chuyển, khó tiếp cận thức ăn, dễ bị stress và tăng nguy cơ nhiễm bệnh. Rong đáy còn có thể là nơi trú ngụ của mầm bệnh và ký sinh trùng.

Làm sai lệch các chỉ số quản lý môi trường

Rong đáy phát triển có thể khiến bà con khó kiểm soát pH, độ kiềm, độ trong và màu nước. Sự biến động lớn giữa ngày và đêm là dấu hiệu rõ rệt khi rong quá phát triển.

3. Giải pháp xử lý khi rong đáy xuất hiện sớm

Ngay khi phát hiện rong đáy chỉ vài ngày sau khi thả tôm, bà con cần tiến hành các biện pháp kiểm soát và xử lý kịp thời:

Giảm ánh sáng chiếu xuống đáy

Giảm độ trong của nước bằng cách bổ sung khoáng sét (zeolite) hoặc vi sinh tạo màu nước.

Nếu nước quá trong (<30 cm Secchi), cần bón mật đường hoặc cám gạo để tạo màu phù hợp.

Hạn chế nguồn dinh dưỡng cho rong

Giảm hoặc tạm ngừng bổ sung các loại phân bón vi sinh, mật rỉ đường nếu không cần thiết.

Kiểm tra lượng thức ăn, tránh cho ăn quá tay, gây dư thừa chất hữu cơ.

Sử dụng vi sinh xử lý đáy

Bổ sung các dòng vi sinh phân giải hữu cơ như Bacillus subtilis, Bacillus licheniformis để cạnh tranh dinh dưỡng với rong và giảm mùn bã đáy.

Có thể sử dụng thêm men vi sinh chuyên xử lý tảo đáy, phối hợp với chất lắng tụ hoặc hút đáy ao.

Tăng cường sục khí

Lắp thêm quạt nước, sục khí đáy để tăng cường oxy hòa tan, đặc biệt về đêm.

Đảm bảo ao luôn có oxy trên 4 mg/L, đặc biệt vào rạng sáng.

Phòng ngừa rong đáy xuất hiện

Để không rơi vào cảnh "tôm mới thả mà rong đáy đã dày", khâu cải tạo ao trước vụ nuôi cực kỳ quan trọng:

Hút sạch bùn đáy sau mỗi vụ, phơi khô ao từ 5–7 ngày (nếu có điều kiện).

Diệt khuẩn kỹ, xử lý nền đáy bằng vôi nông nghiệp (CaCO₃) hoặc dolomite để ổn định pH và sát khuẩn.

Cấp nước qua lưới lọc, lắng nước trước 3–5 ngày, kiểm tra độ trong và các chỉ số môi trường ổn định mới thả giống.

Hiện tượng "tôm mới thả mà có rong đáy" không phải là một tín hiệu tích cực như nhiều người lầm tưởng. Đó là biểu hiện của môi trường ao nuôi mất cân bằng ngay từ đầu, và nếu không xử lý sớm, có thể kéo theo nhiều hệ lụy nặng nề cho cả vụ tôm. Việc nhận diện đúng, hành động nhanh và xử lý triệt để sẽ giúp bà con bảo vệ được tôm giống, tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả vụ nuôi.

PDT